Zorgwekkend nieuws van de rijkenplaneet Pluto. Het is misschien niet nieuw, maar het is wel de eerste keer dat we inzicht krijgen in een krachtige verslaving die alleen werkt op de super-mega-rijken. De naam voor deze gedragsverslaving is “vermogensrivaliteit”.
Zorgwekkend nieuws van de rijkenplaneet Pluto. Het is misschien niet nieuw, maar het is wel de eerste keer dat we inzicht krijgen in een krachtige verslaving die alleen werkt op de super-mega-rijken. De naam voor deze gedragsverslaving is “vermogensrivaliteit”.
“Er is geen moment waarop deze man tevreden zal zijn met zijn opgebouwde vermogen”, schrijft journalist George Monbiot in ‘the Guardian’. Hij beschrijft de geldverzameldrift van prins Alwaleed, de rijkste man uit de Arabische wereld. Met een geschat netto vermogen van ongeveer twintig miljard dollar (geschat door zakenblad Forbes) zou men verwachten dat deze man redelijk tevreden naar zijn bankrekening kijkt. Uit zijn vermogen zul je misschien ook op kunnen maken dat deze man zijn financiële zaken goed geregeld heeft en wat tijd vrij zou moeten kunnen maken voor quality time met zijn kleinkinderen.
Het tegendeel is waar. Het lijk erop dat prins Alaweed zo geobsedeerd is van het behouden van zijn positie als rijkste man in de Arabische wereld dat hij obsessief gedrag vertoont. Hij besteedt zijn tijd zodanig dat het aan te merken valt als door verslaving gedreven gedrag – gerelateerd aan het opbouwen van nog meer vermogen. Een van zijn dagelijkse activiteiten is het controleren van de lijst van rijkste mensen, om te zien of zijn positie nog steeds gewaarborgd is. Recentelijk verklaarde hij ‘beledigd’ te zijn door Forbes, nadat ze hem slechts op plaats 26 gewaardeerd hadden op de lijst met rijkste mannen der aarde.
Voor prins Alaweed lijkt zijn rijkdom enkel een middel te zijn om zich mano-a-mano te meten met de super rijken der aarde. De miljardair Howard Hunt heeft ooit gezegd “geld is enkel een manier om de score bij te houden”. Maar een wedstrijd als deze zal nooit eindigen of voldoening geven. Zoals de klassieke Griekse filosoof Epicurus ooit zei: “Niets is ooit genoeg voor een persoon voor wie genoeg te weinig is”.
Deze manische zoektocht naar ultieme rijkdom laat enkele criteria voor de verslaving zien: een obsessie voor het gedrag zelf (opbouwen van vermogen); verlies van andere interesses; tolerantie (je moet steeds méér hebben voor hetzelfde gevoel van voldoening); en het onvermogen dit gedrag te controleren. Iemand kan ook aannemen dat er ontkenning is over de ernst van het gedrag zelf. Daarnaast zien we ook dat vermogens opbouwers vaak veel karakteristieken delen met personen die lijden aan afhankelijkheid van middelen zoals alcohol of drugs: egoïsme, ongeduldigheid, gevoel van superioriteit, moeilijkheden met het onderhouden van relaties en het ‘I want it now’ syndroom. Prins Alwaleed zal mogelijk niet al deze kenmerken hebben, al heeft hij wel zijn eigen Jumbojet, dierentuin en 700 miljoen dollar aan juwelen. Mogelijk krijgt de prins een ‘high’ gevoel van deze excessen, zoals we ook herkennen bij gokverslaafden.
Een ander groot verhaal over de miljardairs was de ‘Giving Pledge’ actie, met aan het hoofd Bill Gates en Warren Buffett, waarin miljardairs aangemoedigd worden om zoveel mogelijk van hun rijkdom te schenken aan goede doelen. Al kan dit op zijn beurt ook weer gezien worden als een gedragsverslaving: omgekeerde vermogensrivaliteit’. Krijgt een miljardair een kick van het weggeven van enorme stapels geld? En kan dit vergeleken worden met het ‘high’ gevoel dat gokverslaafden krijgen wanneer ze chips verliezen aan de roulettetafel? Veel gokkers zullen vertellen dat ze er niets om geven of ze nu winnen of verliezen – zolang ze maar blijven spelen – omdat dit het ‘high’ gevoel in stand zal houden. Zou dit ook zo zijn bij de plutocraten?