In deze blog doet journalist Mick Boskamp, 9 jaar clean & sober en oud-cliënt van Castle Craig, een opmerkelijke bekentenis. ‘Steeds als ik vol trots aan mensen vertel dat ik in april 2023 tien jaar cleantijd vier, vergeet ik me te realiseren dat ik eigenlijk nog steeds actief verslaafd ben.’

Weliswaar ben ik niet verslaafd aan de middelen waar ik in 2013 mee ben gestopt, maar aan iets waarover ik 24/7 kan beschikken en dat tot voor kort ook nog 24/7 bij me was.

Mijn mobieltje.

Laatst vertelde ik nog aan een vriend dat mijn schermtijd door het dak ging, waarop hij antwoordde: ‘Als die telefoon je enige verslaving is, dan ben je toch helemaal fris en fruitig? Wees maar super dankbaar dat je de echte rotzooi niet meer neemt.’ Er verscheen een gelukzalige en trotse vriendenglimlach op zijn gezicht. Ik wilde geen spelbreker zijn, dus ik zweeg. Ik weet op zeker dat mijn reactie de prettige vibe had weten te versjteren. Ik had namelijk willen toevoegen: ‘Zei de ene nomofoob tegen de andere.’

Nomofobie is letterlijk een overmatige angst voor het niet continu bereikbaar zijn via een mobiele telefoon. Een mobieltjesverslaving is veel meer dan dat.
Niettemin staat nomofobie synoniem voor de verslaving aan de mobiele telefoon, een verslaving waar zoveel mensen verslaafd aan zijn dat de verslaving niet meer als verslaving wordt gezien. 

 En dat terwijl je maar naar social media hoeft te kijken, naar de uitwassen en gevolgen van deze verslaving. Het is niet de angst voor het niet continu bereikbaar zijn, die het kloppende hart van deze verslaving is, maar juist het tegenovergestelde. Het is de angst dat je niet meer continu in het ‘leven’ van anderen bent. Hoe pathetisch is dat?

De cijfers liegen er al een tijdje niet om, maar echt veel energie om dan maar in ieder geval te waarschuwen voor het verslavingseffect van het mobieltje valt noch bij de overheid en noch bij de pers en overige media te bespeuren.
Vorig jaar februari schreef Metro: ‘Een groot deel van de jeugd van tegenwoordig (18 tot 35 jaar oud) zou liever alcohol opgeven dan hun telefoon. Ergens wel positief, want ze zijn dus niet verslaafd aan de fles. Maar ze zijn des te meer gehecht aan hun schermpje.’
Let op het nuanceverschil. Verslaafd aan de fles. En gehecht aan het schermpje (waarschijnlijk is het stukje geschreven door iemand met een mobieltjesverslaving).

 Al in 2014 leidde een onderzoek van de Universiteit van Maastricht naar de uitkomst dat ruim de helft van de Nederlandse jeugd verslaafd is aan het gebruik van de mobiele telefoon. Naast het feit dat toen alle alarmbellen af hadden moeten gaan, is de vraag: Hoe zou 8 jaar later dat cijfer nu zijn? Met de komst van TikTok, Snapchat? Met de vlucht van Instagram en met de lockdowns in de afgelopen twee jaar waarbij het mobieltje het isolement en de eenzaamheid opvulde? Social distancing leidde tot een sterke drang naar sociale interactie en de enige bevrijding naar de buitenwereld en medemens ging via de zelfgekozen enkelband.

Dat is de naam die ik voor het mobieltje heb bedacht. Als ik mezelf weer betrap op een aanval van nieuws bingen op het mobieltje, zeg ik tegen mezelf dat ik gek ben dat ik uit eigen beweging voor een enkelband heb gekozen. Want wat zijn de benefits van die enkelband? Dat je altijd en overal bereikbaar en te traceren bent. En dat je met name traceerbaar wordt voor mensen die vroeger met pek en veren de stad uit werden gejaagd als ze onder valse voorwendselen geld uit iemands zak probeerden te kloppen. Nee, klaar ben je met die digitale enkelband! 

Als je er goed bij nadenkt, is een mobieltje eigenlijk de robot die we allemaal vreesden. We stoppen er met z’n miljarden dagelijks van alles in en het komt er vermenigvuldigd weer uit. Het denkt voor ons, het komt in actie voor ons, we doen er goede en minder goede zaken mee, we vinden er liefde en verslavingen (o.a. gamen, gokken en aandacht), maar de bottomline is dat je opgeslokt wordt door je beeldscherm en dat je jezelf daardoor gezonde quality-time ontneemt. Al was het alleen maar vanwege het feit dat je via je mobieltje onmogelijk in het nu kan zijn. En nee, een mobieltjesverslaving is geen middelenverslaving, maar wel een gewoonteverslaving. Oftewel een handeling die voor een persoon van belang is om zich goed te voelen of een kick van te krijgen. En die kunnen minstens zo hardnekkig zijn. Kijk maar naar een gok- game- eet- of seksverslaving. 

Een dierbare van me, die hevig aan nomofobie leed, maar zichzelf daar goed van genas, zei laatst iets dat indruk op me maakte. ‘Denk je eens in,’ zei ze. ‘Dat je in je laatste levensfase bent. Dat je weet dat het einde nabij is. Het zijn momenten dat je terugdenkt aan alle jaren die achter je liggen. De hoogtepunten, de dieptepunten. Je maakt de som van je leven op. Ik weet 100 procent zeker dat je dan niet zult denken: ‘Had ik in mijn leven maar meer op mijn mobieltje gekeken.” 

Als je na het bovenstaande denkt dat ik het licht heb gezien en niet meer bovenmatig op mijn mobieltje kijk, dan heb je het mis. Als elke verslaving zo gemakkelijk op te lossen was, dan zou de wereld feestvieren. Maar toen ik laatst een hele avond (en nacht) besloot om niet op mijn mobieltje te kijken, voelde dat gek genoeg niet als beklemmend, maar juist als bevrijdend. Dat moest ik dan maar vaker gaan doen. Ik heb daarom ook besloten om binnenkort een dagje digitaal te gaan detoxen. Dus helemaal zonder mobieltje. Als dat goed voelt, dan doe ik dat elke week. Een en ander resulteerde ook in het feit dat mijn mobieltje en ik sinds kort apart slapen. Ik in de slaapkamer en hij aan de oplader in de woonkamer. Voelt ook beter.
Waarom zijn de dingen die slecht voor je zijn, vaak zo verleidelijk en de dingen die goed voor je zijn zo niet interessant? Ogenschijnlijk niet interessant.
Want doe je ze, dan doen ze je goed.

Nog even dit: op Facebook circuleert een filmpje van de pagina ‘Positief’. Je zou denken: dat moet wel een leuk, positief filmpje zijn. In het filmpje zien we echte journaalbeelden uit Italië van een man in zwembroek, die staande in een fontein een vrouw in bikini terroriseert. Hij doet haar pijn door haar vast te houden aan haar lange haren. Er springt een man in het water en nog een man die meteen begint te slaan. En uiteindelijk wordt de gevaarlijke gek die de vrouw vasthoudt aan haar haren en misschien wel iets ergers van plan is, overmeesterd.