De niet-aflatende prestatiedruk bij topatleten kan ervoor zorgen dat ze naar alcohol en drugs grijpen om te ontspannen. Binge drinking is geaccepteerd gedrag bij veel (amateur)sporten en sportverenigingen. Castle Craig Hospital therapeut en voormalig professioneel atleet Paul Kirsten deelt zijn ervaringen over verslaving.
Het zijn rolmodellen, helden, gladiatoren van de moderne tijd. Topatleten worden wekelijks door miljoenen mensen bekeken en geadoreerd vanwege hun doorzettingsvermogen en wilskracht. We kijken met ontzag naar topsportmannen- en vrouwen en zien ze als onkwetsbare mensen zonder zwakke plekken.
Wanneer in het nieuws komt dat diezelfde atleten lijden aan een verslaving, worden ze zwaar bekritiseerd en onder vuur genomen. Alle waarderingen die ze ooit kregen van het publiek wordt onmiddellijk van ze afgepakt. Dit is het geval bij veel legendarische sporters, zoals voetballer Diego Maradona, die van zijn voetstuk viel als gevolg van zijn cocaïneverslaving. We zien zulke gevallen als rare en ongewone ongelukken. Maar dat zijn ze niet. Sporters zijn gevoelig voor verslaving, met name aan alcohol.
Bingecultuur en stressverlaging
Een grote factor die bijdraagt aan alcoholmisbruik bij atleten is de continue druk om te presteren. Vaak gaat dat in combinatie met altijd moeten omgaan met het oog van de natie en de continue verwachting om altijd succesvol te zijn.
Alcohol wordt vaak gebruikt als een manier om om te kunnen gaan met stress. Castle Craig therapeut Paul Kirsten maakte dit persoonlijk mee als professioneel cricketer in de hoogste divisie van Zuid Afrika. Hij komt uit een bekende familie in de internationale cricketwereld.
“Wat mijn verslaving aanwakkerde was toen ik voor een publiek van 20.000 tot 30.000 mensen mijn wedstrijden speelde. Plotseling stond ik in de spotlights. Ik merkte dat ik steeds angstiger begon te worden. Om daarmee om te kunnen gaan, greep ik naar alcohol.” Kirsten heeft meerdere atleten behandeld bij Castle Craig, die in vergelijkbare situaties zaten en ook begonnen met drinken als zelfmedicatie voor hun angsten. “De meesten van hen hebben een bepaalde angststoornis. Ze kunnen moeilijk met druk omgaan en ze gebruiken alcohol of drugs om van die angsten af te komen.”
Een andere factor die alcoholisme onder atleten in de hand werkt is dat binge drinking (het drinken van grote hoeveelheden in een korte periode) heel geaccepteerd is bij veel subculturen in de sportwereld. Kirsten denkt daarbij aan de lange trainingssessies waarna er op het eind tot diep in de nacht enorm veel werd gedronken.
“We trainden weken, soms maandenlang. De korte pauzes tussendoor werden volledig in beslag genomen door de grote hoeveelheden die we dronken. In verschillende sterktes, van bier tot whisky.”
Het misleidende comfort van ontkennen
Zijn atleten anders in hoe ze omgaan met hun verslaving dan andere verslaafden? Vaak is het ontkennen van het probleem bij sporters nog sterker dan bij andere mensen.
“Toen ik veel dronk was ik ook veel aan het trainen,” zegt Kirsten, “Ik was fysiek vrij gezond en fit. Mentaal gezien was ik net als iedere andere verslaafde. Ik zei tegen mezelf: als ik een marathon kan lopen, dan ben ik niet verslaafd.”
Kirsten vertelt dat zijn ontkenning dat hij alcoholverslaafd was samen ging met angst om publiekelijk vernederd te worden. Die twee gecombineerd leidde tot een grotere druk en hogere afhankelijkheid van alcohol om van die druk af te komen. Kirsten herinnert zich een cupfinale die hij met een kater speelde: “Ik had weer veel te veel gedronken en speelde terwijl ik me ziek voelde. Pas twee jaar later realiseerde ik me dat ik toen een probleem had.” Kirsten heeft die excessen achter zich gelaten en werd therapeut. Nu helpt hij dagelijks anderen de valkuilen van verslaving te ontwijken.
Er gaan steeds meer stemmen op voor strengere alcohol- en dopingcontroles in de sportwereld. Ook zijn steeds meer mensen voor het idee om reclame voor alcohol uit de sport te bannen. Voor sigaretten is dat al jaren geleden ingevoerd.